Van weerstand naar medewerking in de warmtetransitie
De transitie naar aardgasvrij verwarmen is ingrijpend en complex, en roept regelmatig weerstand op. Hoe kun je als professional het beste mee omgaan? Christien Reichardt, trainer transitievaardigheden, deelt ervaringen, inzichten en tips.
“De transitie naar duurzame warmte raakt elke Nederlander. De overstap naar aardgasvrij wonen betekent dat mensen afscheid moeten nemen van een vertrouwde warmtebron en elektrisch gaan koken. En dan is er ook nog het vooruitzicht dat de straat opengebroken wordt en de cv-ketel uit huis verdwijnt. De alternatieven voor aardgas roepen dan ook regelmatig vragen en zorgen op. Hoe werkt een elektrische warmtepomp precies? Wat zijn de gevolgen voor mijn energierekening? Wat gebeurt er in mijn meterkast als er een warmtenet in mijn buurt komt?
Het omgaan met weerstand is dan ook een veelgehoorde leervraag van de deelnemers aan onze opleidingsprogramma’s. Draagvlak is daarom een thema dat in diverse NIWT-cursussen aan bod komt.
Weerstand bestaat niet
In onze opleidingsprogramma’s werk ik graag samen met trainingsacteurs. Zij kunnen uitstekend een bewoner spelen die bezwaar maakt in de transitie naar aardgasvrij wonen. Vaak vraag ik dan: speel maar iemand met flink veel weerstand, dat helpt voor de oefening.
Ik zal nooit vergeten dat een actrice eens antwoordde: “Ik snap wel wat je me vraagt te spelen, maar realiseer je dat zoiets als weerstand helemaal niet bestaat. Vanuit mijn perspectief ben ik me niet aan het verzetten omwille van het verzet, maar ben ik vooral aan het strijden voor mijn eigen belang. In gesprekken waarin het belang niet wordt gehoord, voel ik me oprecht boos. De ander ervaart dat misschien als weerstand. Maar ík ervaar vooral dat de ander aan het drammen is en mijn perspectief daarop totaal vergeet.”
Zoek naar de behoefte
De boodschap is duidelijk: een bewoner heeft een eigen behoefte of zorg, waardoor hij of zij niet mee wil met jouw plan. Er is geen onwil, maar een ander belang. De sleutel tot succes is om ruimte te creëren voor verschillende visies en om te zoeken naar de onderliggende behoefte of drijfveer. Dat doe je door veel te luisteren, samen te vatten en in te gaan op signalen die je bij de ander opmerkt. Dan kom je erachter dat de bezwaren tegen de overstap naar aardgasvrij heel uiteenlopend zijn. Waar de een zich vooral zorgen maakt om een hogere energierekening, ziet de ander juist op tegen koken zonder gas.
Bied perspectief
Wanneer je de onderliggende behoefte van de ander hebt achterhaald en hier begrip voor hebt getoond, verandert vaak de energie in het gesprek. De ander heeft ruimte gekregen om zich te uiten en voelt zich gehoord. Daardoor neemt de boosheid af. Dat is het moment in het gesprek om perspectief te schetsen. Welke oplossing heb je voor het probleem van de ander? Iemand die opziet tegen het koken op inductie, kun je bijvoorbeeld een kookworkshop en nieuwe pannenset bieden. Iemand die twijfelt aan de betrouwbaarheid van een bepaald type warmtebron, kun je daarover meer informatie aanreiken.
Mijn tip is om de zorgen en oplossingen ook expliciet te benoemen. Zeg bijvoorbeeld: “Je maakt je dus vooral zorgen over de betaalbaarheid en betrouwbaarheid van de aansluiting op het warmtenet. Je bent bang dat je maandelijkse lasten voor verwarming omhoog gaan en dat je tijdens een strenge winter letterlijk in de kou komt te zitten. Ik kan me daar alles bij voorstellen. Wij herkennen de zorgen en we hebben goed nagedacht over de risico’s en oplossingen. Vind je het goed als ik voor je op een rijtje zet hoe we zorgen voor een betaalbare en betrouwbaar alternatief voor aardgas in jouw huis?” Met zo’n attitude en aanpak maak je als professional het verschil voor de warmtetransitie.”
Wil je alles leren over het betrekken van bewoners bij de warmtetransitie en zelf actief oefenen met de communicatievaardigheden die je daarbij nodig hebt? Doe dan mee met de tweedaagse NIWT-cursus Participatie en Communicatie.